Công đoàn Ngành đã ban hành Chương trình hành động nâng cao chất lượng thương lượng, ký kết và thực hiện có hiệu quả thỏa ước lao động tập thể giai đoạn 2018-2023; ban hành kế hoạch 112/KH-CĐN về thực hiện Chương trình, chỉ đạo,  hướng dẫn, đôn đốc các đơn vị đẩy mạnh công tác rà soát, đánh giá thực trạng chất lượng thỏa ước lao động tập thể, thương lượng, bổ sung kịp thời các điều khoản trong thỏa ước lao động tập thể để phù hợp với các văn bản pháp luật mới, ký kết và theo dõi thực hiện.

Hàng năm với cách làm sáng tạo Công đoàn ngành đã tổ chúc chấm điểm, xét chọn và tôn vinh 30 đơn vị có Thỏa ước Lao động tập thể chất lượng cao, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người sử dụng lao động và NLĐ về các quy định của pháp luật lao động và công đoàn; nâng cao vai trò của tổ chức công đoàn trong tham gia xây dựng, thương lượng, ký kết, thực hiện và giám sát thực hiện TƯLĐTT, góp phần thúc đẩy mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp; các bản TƯLĐTT đạt chất lượng cao tập trung vào một số nội dung như: tiền lương, chế độ phúc lợi xã hội, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, bữa ăn giữa ca, thăm hỏi ốm đau, tham quan nghỉ mát, trợ cấp khó khăn, hiếu hỉ, đảm bảo có lợi hơn cho người lao động và tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức công đoàn hoạt động; điển hình như đơn vị:

- Giảm thời gian làm việc, mỗi ngày làm việc 7 giờ  như Công ty TNHH MTV XNK Kiên Giang, Công ty cổ phần giống Bò sữa Mộc Châu; Nâng thời gian nghỉ việc riêng vẫn hưởng nguyên lương của Công ty TNHH MTV Lương thực TP.HCM; Người lao động kết hôn nghỉ 07 ngày, con kết hôn nghỉ 3 ngày, tứ thân phụ mẫu, chồng/vợ, con người lao động qua đời nghỉ 07 ngày, Công ty Lương thực Tiền Giang, Công ty Lương thực Đồng Tháp, Công ty TNHH MTV XNK Kiên Giang, Cơ quan Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc…Công ty ưu tiên tuyển dụng con của người lao động đã và đang làm việc tại đơn vị đủ điều kiện đạt yêu cầu của công ty như Công ty Cà phê Đak Đoa, Công ty cổ phần giống Bò sữa Mộc Châu, Cơ quan Tổng Công ty Tư vấn XDTL VN-CTCP…

- Ngoài việc trích nộp các khoản BHXH, BHYT, BHNT theo quy định của Nhà nước, một số công ty đã mua thêm bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm con người cho người lao động như Công ty Lương thực Đồng Tháp, Công ty TNHH MTV XNK Kiên Giang, Cơ quan Tổng Công ty Tư vấn XDTL VN-CTCP;

- Nâng tiền ăn ca và quan tâm tới chất lượng dinh dưỡng cho người lao động như Công ty Liên doanh TNHH Crown Hà Nội; Công ty cổ phần Bao bì và In Nông nghiệp, Công ty cổ phần Mía đường Tuy Hòa (ngày chủ nhật và ca 3: 30.000đ/người, ngày thứ 7: 45.000đ/người; NLĐ làm thêm giờ suất ăn ca tăng gấp đôi so với suất ăn hiện hành)

- Công ty có chế độ đãi ngộ tốt đối với người lao động có thời gian làm việc lâu năm như Công ty cổ phần Bao bì và In Nông nghiệp (NLĐ làm đủ 20 năm được 20tr đ/năm, NLĐ làm đủ 15 năm được 15tr đ/năm; NLĐ làm đủ 10 năm được 10tr đ/năm, NLĐ làm đủ 5 năm được 5tr đ/năm), người lao động hưởng chế độ thâm niên (khoản này bằng 10% mức lương cơ bản và được trả cùng với tiền lương hàng tháng của Công ty LD TNHH Crown Hà Nội người lao động nghỉ hưởng chế độ hưu trí theo quy định được tặng quà bằng 3 tháng lương cơ sở của Công ty TNHH MTV XNK Kiên Giang, người lao động nghỉ chờ chế độ hưu trí 3 tháng đầu được trả 100% tiền lương và các khoản thu nhập khác của Tổng công ty Lương thực miền Bắc…

- Các chế độ trích từ nguồn phúc lợi của Công ty cho các khoản  thăm hỏi, hiếu hỉ, tham quan, nghi mát, khen thưởng con người lao động đạt thành tích cao trong học tập, hỗ trợ người lao động có hoàn cảnh khó khăn… với định mức tốt (thưởng tháng lương thứ 13, công ty đài thọ kinh phí nghỉ mát cho vợ/chồng, khen thưởng 0,5 tháng lương tối thiểu/lần với con NLĐ đạt giải thưởng trong học tập, các kỳ thi cấp thành phố, quốc gia, quốc tế…) như Công ty cổ phần Kỹ nghệ lạnh (thuộc TCT Thủy sản VN), Công ty Liên doanh TNHH Crown Hà Nội, Công ty Lương thực Đồng Tháp…

            Tại Hội nghị Biểu dương chủ tịch Công đoàn cơ sở xuất sắc tiêu biểu năm 2017 về thương lượng, ký kết thỏa ước lao động và tổ chức đối thoại của Tổng Liên đoàn anh Phan Hồng Phúc Chủ tịch Công đoàn công ty Cà phê IASAO II - Tổng công ty Cà phê Việt Nam đã được vinh dự là một trong 70 Chủ tịch Công đoàn cơ sở toàn quốc được tôn vinh và nhận Bằng Khen của Tổng Liên đoàn.

Thực hiện triển khai Đề án Thư viện Thỏa ước lao động tập thể; Công đoàn Ngành đã tổ chức triển khai thực hiện. Công đoàn Ngành đã cử cán bộ tham gia lớp tập huấn trong thời gian 02 năm do Tổng Liên đoàn tổ chức về Kỹ năng xây dựng, thương lượng, ký kết và theo dõi, kiểm tra việc thực hiện TƯLĐTT. Tiếp nhận, quản lý và sử dụng máy tính, máy scan để cập nhập dữ liệu. Ban hành công văn số 338/CĐN, ngày 20/10/2016; văn bản số 104/CĐN, ngày 15/5/2017 yêu cầu Công đoàn các Tổng Công ty, các Công ty trực thuộc tổng hợp và gửi toàn bộ các bản TƯLĐTT đã ký kết chuyển về Công đoàn Ngành. Phân công cán bộ của Ban Chính sách Pháp luật thường xuyên tiếp nhận, tổng hợp nội dung của các bản TƯLĐTT,căn cứ vào nội dung Công đoàn Ngành cập nhật theo biểu mẫu những điều khoản có lợi hơn, điều khoản chưa có lợi hơn luật đối với người lao động để chấm điểm, cho điểm thưởng, trừ điểm, chấm điểm, phân loại các bản TƯLĐTT đưa vào hệ thống chung để toàn hệ thống Công đoàn Việt Nam có thể khai thác và sử dụng  thông tin thường xuyên.

. Tính đến nay, Công đoàn Ngành tổng hợp được hơn 200 bản; tổ chức quét (Scan) toàn bộ các bản TƯLĐTT vào máy tính; lập Bìa thỏa ước; lưu vào File Công đoàn Nông nghiệp và PTNT VN tại phần mềm đám mây (cloudy) của Tổng Liên đoàn.

Qua tổng hợp và theo dõi  về tình hình thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT của các Tổng Công ty, công ty cho thấy: Có 431/456 đơn vị có tổ chức ký kết TƯLĐTT (chiếm 94,5%), 25 đơn vị còn chưa ký (chiếm 5,5%), trong đó:

- Các doanh nghiệp Nhà nước đã ký TƯLĐTT: 203/207 (chiếm 98,1%);

- Các doanh nghiệp Cổ phần đã ký TƯLĐTT: 220/240 (chiếm 91,7%);

- Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước tư nước ngoài: 8/9 (chiếm 88,9%).

Hàng năm, Nhà nước đều ban hành một số chính sách mới liên quan đến quyền lợi của các Cán bộ công nhân viên chức và người lao động về Bảo hiểm xã hội, về mức lương tối thiểu vùng… nên đa số đơn vị khi xây dựng TƯLĐTT mới đã kịp thời cập nhật và thể hiện rõ trong các bản thỏa ước. Chính vì vậy, đã có những chuyển biến rõ rệt, đã có nhiều điều khoản có lợi hơn cho người lao động, người sử dụng lao động đã quan tâm hơn tới quyền lợi, lợi ích của người lao động về việc làm, thời gian làm việc, thời gian nghỉ ngơi, chế độ tham quan nghỉ mát, chế đô nâng lương sớm, thưởng tháng lương thứ 13, tăng giá trị bữa ăn ca lên, thăm hỏi ốm đau, ma chay cưới xin, khen thưởng cá nhân, tập thể, theo tháng, Qúy, năm…cụ thể, rõ ràng và kịp thời đối với đoàn viên, người lao động, thân nhân gia đình NLĐ khi gặp khó khăn…

Về cơ bản các bản TƯLĐTT đã bám sát các quy định của Bộ Luật Lao động, Luật Công đoàn năm 2012, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014... những công ty có bản TƯLĐTT được ký kết từ năm 2015 đến nay ngoài những quy định trước đây cũng đã cập nhật những quy định mới ban hành để áp dụng cho bản TƯLĐTT của đơn vị và tăng thêm những điều khoản có lợi hơn đối với người lao động (như Nghị định số 05/2015/NĐ-CP ngày 12/1/2015; Nghị định 85/2015/NĐ-CP ngày 1/10/2015; Thông tư số 23/2015/TT-BLĐTBXH ngày 23/6/2015; Nghị định 122/NĐ-CP ngày 14/11/2015; Nghị quyết 7c/NQ-TLĐ ngày 25/2/2016…).

- Tuy có những chuyển biến tích cực, song việc xây dựng, thương lượng, ký kết Thỏa ước LĐTT vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế; chưa có thương lượng thực chất, không tổ chức lấy ý kiến người lao động theo quy định, ký kết chưa theo đúng trình tự, quy định của pháp luật. Chất lượng nhiều bản Thỏa ước LĐTT tuy đã được cải thiện nhưng vẫn chưa đáp ứng được nguyện vọng của người lao động, một số bản nội dung còn chung chung, chủ yếu sao chép lại các điều khoản quy định trong Bộ luật Lao động. Nội dung có lợi cho người lao động về tiền lương, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi còn ít, chủ yếu vẫn tập trung vào các nội dung liên quan đến phúc lợi cho NLĐ. Cá biệt một số bản TƯLĐTT chưa cập nhật kịp thời các quy định mới của pháp luật…

 - Còn có doanh nghiệp ký kết TƯLĐTT mang tính hình thức, đối phó với cơ quan quản lý nhà nước; TƯLĐTT sau khi ký kết không được phổ biến đến người lao động, không gửi cho Công đoàn cấp trên; việc kiểm điểm, đánh giá, sửa đổi, bổ sung TƯLĐTT cho phù hợp với chế độ, chính sách mới và tình hình thực tế của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật còn chậm.

- Tình trạng không thực hiện đúng các cam kết trong TƯLĐTT như: giao kết hợp đồng lao động chưa đúng, chậm thanh toán lương, nợ bảo hiểm xã hội... còn xảy ra ở một số doanh nghiệp.  

- Một số công đoàn cấp trên cơ sở và cơ sở chưa quan tâm đến việc xây dựng, thương lượng ký kết và theo dõi, giám sát thực hiện thỏa ước lao động tập thể, chưa quan tâm đến việc tổ chức chấm sơ loại để tham gia với Công đoàn Ngành. Với kết quả chấm điểm các bản thỏa ước như vậy cho thấy một số người sử dụng lao động và công đoàn - người đại diện cho người lao động chưa nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng và ý nghĩa, tác dụng của việc xây dựng TƯLĐTT có chất lượng tại doanh nghiệp.

- Một số người sử dụng lao động, cán bộ công đoàn và người lao động chưa thấy rõ sự cần thiết, tác dụng của TƯLĐTT trong việc xây dựng mối quan hệ lao động hài hoà, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp, trách nhiệm của mình đối với việc chấp hành các quy định của pháp luật về TƯLĐTT nên chưa quan tâm đúng mức.

- Cán bộ công đoàn cơ sở kiêm nhiệm, thường xuyên biến động, hạn chế về thời gian hoạt động, phụ thuộc nhiều vào sự quản lý của người sử dụng lao động, chưa nắm vững quy định pháp luật, và còn thiếu kỹ năng, bản lĩnh trong thương lượng, do đó việc thương lượng chưa thực chất, chất lượng TƯLĐTT chưa cao.

Từ thực trạng và những kết quả đạt được thời gian qua, để xây dựng được những bản Thỏa ước LĐTT có chất lượng cao, thực sự vì quyền lợi người lao động đòi hỏi sự hợp tác tích cực từ nhiều phía. Trước hết, CĐCS cần khẳng định vai trò đại diện của mình thông qua việc cần thiết phải có Thỏa ước LĐTT và thực hiện đầy đủ nghiêm túc các nội dung đã thỏa thuận ký kết. Cán bộ CĐCS cần tích cực học tập nâng cao trình độ nghiệp vụ, tham khảo những bản thỏa ước tiên tiến từ các CĐCS khác để kịp thời hướng dẫn người lao động thương lượng những điều khoản mang tính tích cực. Cần chủ động đề xuất, yêu cầu để người sử dụng lao động thường xuyên có những thay đổi, bổ sung phù hợp thực tế vào thỏa ước. Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở ngoài việc chỉ đạo, tập huấn kỹ năng thương lượng, đàm phán, thuyết trình cần phải phân công cán bộ có trình độ, kinh nghiệm trực tiếp tham gia phối hợp cùng CĐCS trong quá trình xây dựng, thương lượng, ký kết và thực hiện Thỏa ước.

Để nâng cao chất lượng của chương trình trong thời gian tới cần tập trung làm tốt một số nhiệm vụ cụ thể sau:

Một là: Tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ công đoàn các cấp, NSDLĐ và NLĐ về vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT trong tình hình mới.

Hai là: Tăng cường công tác tập huấn, hướng dẫn về kỹ năng thương lượng, giám sát thực hiện TƯLĐTT cho cán bộ công đoàn các cấp, nhất là cán bộ công đoàn cơ sở trong doanh nghiệp: tổ chức cho cán bộ công đoàn cấp trên cơ sở và cán bộ công đoàn cơ sở trong doanh nghiệp gặp gỡ trao đổi kinh nghiệm về thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT.

Ba là: Tăng cường vai trò của công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở trong việc hỗ trợ CĐCS thương lượng, ký kết và thực hiện TƯLĐTT; Thống kê, rà soát, lập danh sách những đơn vị đã thành lập CĐCS mà chưa thương lượng, ký kết TƯLĐTT để xây dựng kế hoạch, hỗ trợ các công đoàn cơ sở tiến hành thương lượng và ký kết TƯLĐTT.

Bốn là: Giám sát thực hiện TƯLĐTT tại doanh nghiệp; yêu cầu người sử dụng lao động thi hành đúng TƯLĐTT đã ký kết; yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động tập thể khi người sử dụng lao động thực hiện không đầy đủ hoặc vi phạm TƯLĐTT theo quy định của pháp luật về lao động.

Năm là: Đánh giá chất lượng TƯLĐTT và thực hiện TƯLĐTT

- Đưa chỉ tiêu đánh giá chất lượng thương lượng và thực hiện TƯLĐTT vào tiêu chuẩn đánh giá xếp loại công đoàn vững mạnh hàng năm và xét thi đua của công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở.

 - Biểu dương, khen thưởng kịp thời các DN, công đoàn cơ sở và công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở thực hiện tốt chương trình này.

- Định kỳ tổng hợp, đánh giá chất lượng, tổ chức sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm thực hiện chương trình.