1. Ưu điểm

Về cơ bản các bản TƯLĐTT đã bám sát các quy định của Bộ Luật Lao động năm 2012, Luật Công đoàn năm 2012, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, các quy định khác của Nhà nước, Hướng dẫn của Tổng Liên đoàn và của Công đoàn Ngành, những công ty có bản TƯLĐTT được ký kết từ năm 2015 đến nay ngoài những quy định trước đây. Các Công ty cũng đã cập nhật những Thông tư, Nghị định, Nghị quyết mới của Nhà nước, của Tổng Liên đoàn, của Công đoàn Ngành ban hành để áp dụng cho bản TƯLĐTT của đơn vị và tăng thêm những điều khoản có lợi hơn đối với người lao động (như Nghị định số 05/2015/NĐ-CP ngày 12/1/2015; Nghị định 85/2015/NĐ-CP ngày 1/10/2015; Thông tư số 23/2015/TT-BLĐTBXH ngày 23/6/2015; Nghị định 122/NĐ-CP ngày 14/11/2015; Nghị quyết 7c/NQ-TLĐ ngày 25/2/2016…). Đa số các bản TƯLĐTT đạt chất lượng đều tập trung vào một số vấn đề cơ bản như: tiền lương, chế độ phúc lợi xã hội, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, bữa ăn giữa ca, thăm hỏi ốm đau, tham quan nghỉ mát, trợ cấp khó khăn, hiếu hỉ, đảm bảo điều kiện thuận lợi cho tổ chức công đoàn hoạt động cũng như bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.

- Giảm thời gian làm việc, mỗi ngày làm việc 7 giờ (như Công ty TNHH MTV XNK Kiên Giang, Công ty cổ phần giống Bò sữa Mộc Châu); Nâng thời gian nghỉ việc riêng vẫn hưởng nguyên lương của Công ty TNHH MTV Lương thực TP.HCM (Người lao động kết hôn nghỉ 07 ngày, con kết hôn nghỉ 3 ngày, tứ thân phụ mẫu, chồng/vợ, con người lao động qua đời nghỉ 07 ngày), Công ty Lương thực Tiền Giang, Công ty Lương thực Đồng Tháp, Công ty TNHH MTV XNK Kiên Giang, Cơ quan Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc…

- Công ty ưu tiên tuyển dụng con của người lao động đã và đang làm việc tại đơn vị đủ điều kiện đạt yêu cầu của công ty như Công ty Cà phê Đak Đoa, Công ty cổ phần giống Bò sữa Mộc Châu, Cơ quan Tổng Công ty Tư vấn XDTL VN-CTCP…

- Ngoài việc trích nộp các khoản BHXH, BHYT, BHNT theo quy định của Nhà nước, một số công ty đã mua thêm bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm con người cho người lao động như Công ty Lương thực Đồng Tháp, Công ty TNHH MTV XNK Kiên Giang, Cơ quan Tổng Công ty Tư vấn XDTL VN-CTCP

- Nâng tiền ăn ca và quan tâm tới chất lượng dinh dưỡng cho người lao động như Công ty Liên doanh TNHH Crown Hà Nội; Công ty cổ phần Bao bì và In Nông nghiệp, Công ty cổ phần Mía đường Tuy Hòa (ngày chủ nhật và ca 3: 30.000đ/người, ngày thứ 7: 45.000đ/người; NLĐ làm thêm giờ suất ăn ca tăng gấp đôi so với suất ăn hiện hành)

- Công ty có chế độ đãi ngộ tốt đối với người lao động có thời gian làm việc lâu năm như Công ty cổ phần Bao bì và In Nông nghiệp (NLĐ làm đủ 20 năm được 20tr đ/năm, NLĐ làm đủ 15 năm được 15tr đ/năm; NLĐ làm đủ 10 năm được 10tr đ/năm, NLĐ làm đủ 5 năm được 5tr đ/năm), người lao động hưởng chế độ thâm niên (khoản này bằng 10% mức lương cơ bản và được trả cùng với tiền lương hàng tháng của Công ty LD TNHH Crown Hà Nội người lao động nghi hưởng chế độ hưu trí theo quy định được tặng quà bằng 3 tháng lương cơ sở của Công ty TNHH MTV XNK Kiên Giang, người lao động nghỉ chờ chế độ hưu trí 3 tháng đầu được trả 100% tiền lương và các khoản thu nhập khác của Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc…

- Các chế độ trích từ nguồn phúc lợi của Công ty cho các khoản  thăm hỏi, hiếu hỉ, tham quan, nghi mát, khen thưởng con người lao động đạt thành tích cao trong học tập, hỗ trợ người lao động có hoàn cảnh khó khăn… với định mức tốt (thưởng tháng lương thứ 13, công ty đài thọ kinh phí nghỉ mát cho vợ/chồng, khen thưởng 0,5 tháng lương tối thiểu/lần với con NLĐ đạt giải thưởng trong học tập, các kỳ thi cấp thành phố, quốc gia, quốc tế…) như Công ty cổ phần Kỹ nghệ lạnh (thuộc TCT Thủy sản VN), Công ty Liên doanh TNHH Crown Hà Nội, Công ty Lương thực Đồng Tháp…

2. Tồn tại, hạn chế

Bên cạnh những nội dung tiến bộ, có chất lượng hơn so với quy định của pháp luật; qua chấm điểm, xét chọn, Hội đồng chấm điểm nhận thấy nhiều bản TƯLĐTT chưa qua đầy đủ qui trình từ xây dựng, thống nhất trong Ban chấp hành Công đoàn cơ sở, lấy ý kiến tập thể người lao động, tổ chức Hội nghị người lao động, tổ chức thương lương tập thể, ký kết, thực hiện, giám sát quá trình thực hiện, gia hạn hoặc ký mới khi hết hiệu lực. Một số bản thỏa ước tuy nhiều trang, trình bày đẹp nhưng chủ yếu sao chép lại nội dung các điều khoản đã được Bộ luật lao động quy định như: Những ngày nghỉ lễ, chế độ nghỉ phép năm, thời giờ làm việc, thời gian chấm dứt hợp đồng lao động … Rất ít điều khoản có lợi hơn cho người lao động so với Bộ luật Lao động đã quy định. Cá biệt một số bản TƯLĐTT chưa cập nhật kịp thời các quy định mới của pháp luật lao động, công đoàn.v.v… dẫn tới nội dung của TƯLĐTT không đúng qui định của pháp luật. Có TƯLĐTT đã hết hiệu lực nhưng chưa được rà soát, sửa đổi, bổ sung hay ký lại cho phù hợp với tình hình mới. Có bản thỏa ước được sao lại nhưng không đóng dấu. Một số công đoàn cấp trên cơ sở và cơ sở chưa quan tâm đến việc xây dựng, thương lượng ký kết và theo dõi, giám sát thực hiện thỏa ước lao động tập thể, chưa quan tâm đến việc tổ chức chấm sơ loại để thma gia với Công đoàn Ngành. Với kết quả chấm điểm các bản thỏa ước như vậy cho thấy một số người sử dụng lao động và công đoàn - người đại diện cho người lao động chưa nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng và ý nghĩa, tác dụng của việc xây dựng TƯLĐTT có chất lượng tại doanh nghiệp.

3. Kết quả

Căn cứ kết quả chấm điểm, Hội đồng đã chọn được 15 đơn vị có TƯLĐTT đạt chất lượng cao nhất để tôn vinh năm 2016, cụ thể:

            4. Nhận xét

            Thỏa ước Lao động tập thể là văn bản thỏa thuận giữa tập thể người lao động và người sử dụng lao động về các điều kiện lao động mà hai bên đã đạt được thông qua thương lượng tập thể. Do đó việc ký kết và thực hiện TƯLĐTT sẽ đề cao trách nhiệm và nghĩa vụ của cả hai bên với việc thực hiện các biện pháp quản lý sản xuất, kinh doanh trong doanh nghiệp; gắn trách nhiệm từng người với công việc được giao, phát huy tính chủ động trong lao động. Khẳng định được trách nhiệm của các bên trong việc thực hiện nghĩa vụ của mình và đảm bảo quyền lợi cho bên kia. Đồng thời TƯLĐTT giúp doanh nghiệp giữ được sản xuất, kinh doanh ổn định, điều hành và quản lý sản xuất, kinh doanh, lao động được nền nếp, quan hệ lao động được hài hòa, ổn định, giúp ngăn ngừa và giảm bớt mâu thuẫn, tranh chấp lao động.v.v…

Bộ luật Lao động năm 2012 đã có quy định mới, xác định rõ nội dung thương lượng. Một hoặc một số nội dung Thương lượng để các bên đi đến ký kết TƯLĐTT là: Tiền lương, tiền thưởng, phụ cấp và nâng lương; Thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ nghơi, làm thêm giờ, nghỉ giữa ca; Bảo đảm việc làm đối với người lao động; Bảo đảm an toàn vệ sinh lao động; thực hiện nội quy lao động; Nội dung khác mà hai bên quan tâm …Bộ Luật Lao động năm 2012 cũng quy định rõ: Nội dung TƯLĐTT không được trái với các quy định của pháp luật và phải có lợi hơn cho người lao động so với quy định của pháp luật. Đây là điểm mới được quy đinh trong Bộ luật Lao động, điều này sẽ tránh tình trạng “bệnh hình thức” của TƯLĐTT.

Việc chấm điểm, xét chọn và tôn vinh các Thỏa ước lao động tập thể đạt chất lượng cao, cấp Ngành năm 2016 đã góp phần nâng cao nhận thức của người sử dụng lao động và người lao động về các quy định của pháp luật lao động và công đoàn; nâng cao vai trò của tổ chức công đoàn trong tham gia xây dựng, thương lượng, ký kết, thực hiện và giám sát thực hiện TƯLĐTT, góp phần thúc đẩy mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp.